Embedded Files
Mei 2025 - geschreven in opdracht van Zuidwest Media | Vermeulen Steenbergen
Toen Geert van der Kooi nog een kleine jongen was, werd het zaadje geplant. Zijn hele basisschooltijd speelt hij met zijn vriendje Douwe in en rond de molen in Marssum (Friesland), waar Douwes vader de molenaar is. Een geweldige plek: spannend en vol avontuur. De magie van de molen betovert hem. Ook later blijven molens hem fascineren. Als hij na een tijd in het buitenland in Schoonhoven komt wonen en dagelijks op weg van en naar zijn werk langs de fier draaiende molen in Bergambacht rijdt, begint hij te dromen… Zou het mogelijk zijn om ooit zelf deze molen te laten draaien?
Honderden draaiuren
Omdat Geert een man is van geen woorden maar daden, zoekt hij uit wat er zoal komt kijken bij het ambacht ‘molenaar’. Er blijkt een officiële opleiding voor te zijn. Zodra hij met pensioen gaat, meldt hij zich aan. Dikke ordners vol lesstof vullen zijn dagen. Geert vertelt met enthousiasme over zijn passie: “Je krijgt les over het gaande en het staande werk, veiligheid, verschillende type molens en hun functies. En natuurlijk leer je als molenaar van alles over het weer, want zonder inzicht in de wind kom je als molenaar niet ver. Naast de theorielessen moet je bovendien honderden praktijkuren maken, want je leert het vak vooral door het te doen.”
Bofkont
Geert volgt de opleiding bij verschillende molens in Gouda, Haastrecht en Schoonhoven en doet zo veel ervaring op. In 2016 wordt hij voor het eerst gevraagd zelfstandig te draaien. En nog wel op Nationale Molendag op zijn geliefde molen Den Arend. Zijn vrouw Tiny noemt hem een bofkont. In twee jaar haalt hij zijn molenaarsdiploma en sinds die tijd laat hij regelmatig de wieken van Den Arend draaien als vrijwillig molenaar in Bergambacht. Precies zoals hij het ooit voor ogen had!
Werken met de wind
Wekelijks fietst Geert nu van Schoonhoven naar ‘zijn’ molen in Bergambacht. Op de fiets krijgt hij al een aardig beeld van het weer. “Windkracht 2 heb je wel nodig om te kunnen draaien en onbelast kan de molen windkracht 4 aan. Als er graan gemalen wordt, is er meer weerstand en kan de molen meer windkracht hebben.” Geert heeft geen korenmolenaarsdiploma, dat vergt een aanvullende opleiding. “Voor het korenmalen komt Willem Roose, de molenaar van De Roode Leeuw uit Gouda naar Bergambacht. In de molenwinkel is bloem en meel van de molen te koop. Met tarwe, rogge, mais, spelt, boekweit, gerst en hun biologische varianten is er best een uitgebreid assortiment. En laat ik de speciale mixen niet vergeten, zoals de pannenkoekenmix.” Wie ter plekke trek krijgt in een pannenkoek, kan daarvoor neerstrijken bij het naastgelegen restaurant Onder de Molen. Uiteraard bereid met meel van de molen!
Rust roest
Om een molen in topconditie te houden, moet hij zoveel mogelijk draaien. Geert begint zijn draaidag met het smeren van de hoofdas. “Die bevindt zich boven in de kap. Het is kruip door, sluip door, vijf trappen op en overal balken. Hoe vaak ik mijn hoofd al niet gestoten heb… Daarna is het kruien aan de beurt: dan zet je de molen met de wieken op de wind, en bepaal je hoeveel zeil je moet zetten. Hele zeilen, halve of kwart zeilen; zo kun je spelen met de wind. En als ‘ie dan eenmaal draait, is het tijd voor koffie!”
Elke dag anders
Er komen altijd mensen op een draaiende molen af. Geert vertelt ze graag over zijn werk en leidt ze rond door de molen. “Ik heb werkelijk alle nationaliteiten hier binnen gehad: Oostenrijkers, Canadezen, Japanners, noem maar op… Iedereen is onder de indruk. Nederlandse molens zijn uniek.” Hij vervolgt: “Met een molen is het nooit saai. De wind is grillig, je moet altijd alert blijven. Je leert je molen echt kennen. Als er ineens een ander piepje of kraakje klinkt, weet je: er is iets aan de hand. Ooit maakte ik iets bijzonders mee. Het was kalm en rustig weer met niet zoveel wind, een beetje zoals vandaag. De molen draaide langzaam. Ik zat een krantje te lezen en merkte op dat de wind was stilgevallen. De molen kwam tot stilstand. Daarna trok de wind weer aan, maar er was wat geks aan de hand. Het klonk raar. Anders dan anders. Ik ging naar buiten en kon mijn ogen bijna niet geloven. De wind was ineens van richting veranderd en de wieken draaiden achteruit. Gevaarlijk, want daar is een molen niet op gebouwd. Dus ik moest de molen meteen vangen (tot stilstand brengen) en opnieuw in de wind zetten. Zo zie je maar: er is geen dag hetzelfde.”
Droge voeten
Vraag Geert naar de historie van zijn molen en hij steekt enthousiast van wal: “Molen Den Arend werd gebouwd in 1868 in opdracht van familie Spruytenburg. De molen werd samengesteld uit delen van een oude wipmolen uit de buurt. Als je goed kijkt, kun je deze delen nog steeds onderscheiden door de afwijkende verfkleur. Wie de Krimpenerwaard een beetje kent, snapt wel dat een korenmolen hier niet echt voor de hand ligt. Er wordt hier immers geen graan verbouwd. Bijna alle molens in de omgeving zijn dan ook wip-, boezem- of poldermolens, bedoeld om het teveel aan water uit het laag liggende land af te voeren. Het water wordt via sloten en vaarten naar de grotere rivieren zoals de Lek en de IJssel getransporteerd. Wanneer het water daar te hoog staat, kan het water naar speciale overloopgebieden worden geleid, boezems genaamd. Een voorbeeld hiervan is De Hooge Boezem, nu een prachtig waterrijk natuurgebied van 40 hectare achter Haastrecht. Deze boezem werd al in de 15e eeuw ingericht als overloopgebied voor de rivier de Vlist en is dat nog steeds. Een hele rij boezemmolens maalden het water hiernaar toe. Boezemmolen 6 is daar als enige molen nog van over.”
Bijzonder erfgoed
Waarom kwam er dan toch een korenmolen in Bergambacht? “Puur ondernemersbloed! Boer Spruytenburg dacht geld te kunnen verdienen met het malen van veevoer en besloot zijn molen uit te rusten met maalstenen in plaats van een scheprad. Of de boer er rijk van is geworden, vertelt het verhaal niet, maar na verloop van tijd raakte de molen in verval. Na wat wisselingen van eigenaar, restauratie en het nodige onderhoud is de molen weer in perfecte staat. Stichting Molen Den Arend zorgt voor het behoud van dit cultureel erfgoed met de steun van diverse lokale ondernemers.”
Trots op de molen
Geert is blij dat hij zijn steentje mag bijdragen. “De molen leeft. Er zijn steeds meer mensen die zich als vriend aansluiten. Dat is prachtig om te zien. Het laat zien dat Den Arend echt bij Bergambacht hoort.”
Als het interview ten einde is, klimt Geert weer naar boven. Hij zet de wieken opnieuw in de wind. Even later draait Den Arend vrolijk door — zoals hij dat al meer dan 150 jaar doet.
Molen Den Arend Bergambacht is een perfect startpunt of een mooie tussenstop voor mensen die de groene Krimpenerwaard fietsend, wandelend of per auto willen verkennen. In de molen vindt u toeristische informatie en leuke weetjes over het gebied. Kijk ook op www.molendenarend.nl
Fotografie: Marjolein Vink
Google Sites
Report abuse